De ene gezondheidscrisis is de andere niet

Dat we opnieuw een pandemie krijgen, daar kun je de klok op gelijk zetten. De vraag is alleen wanneer precies en welke gedaante deze dan aanneemt. De infographic toont hoe vaak crises voorkomen en hoe verschillend ze zijn. Het idee voor dit beeld is afkomstig van Aura Timen, hoogleraar Eerstelijnsgeneeskunde in het Radboudumc. Zij is een autoriteit in infectieziekten. Als hoofd van het centrum Landelijke Coördinatie Infectieziektenbestrijding (RIVM) en secretaris van het Outbreak Management Team (OMT) gaf ze veel en vaak tekst en uitleg over uitbraken van infectieziekten. Dat kwam tot een hoogtepunt tijdens de coronacrisis.

Timen koos voor een oneindige klok omdat infectieziekten zo oud zijn als de mensheid zelf en steeds terugkeren. In deze klok plaatste ze alle crises/uitbraken waar het OMT zich de laatste dertig jaar over heeft gebogen. Ze groepeerde diverse typen met verschillende kleuren. Timen: ‘Het is belangrijk te beseffen dat crises met virussen en bacteriën variëren. Ook de manier waarop we ons tegen verspreiding kunnen wapenen of erop anticiperen verschilt per type sterk. De ene paraatheid is de andere niet. Bij het ene type – bijvoorbeeld kinderziekten of coronavirussen – helpt vaccinatie. Terwijl het er bij een ander type – bijvoorbeeld crises door menselijke activiteiten – op aankomt om risico’s van die activiteiten te voorkomen.’ Wat wel cruciaal is bij alle typen is krachtenbundeling. ‘De effectiviteit van de crisisbeheersing staat of valt bij de bereidheid om internationaal samen te werken.’ 

Hemorragische koortsen

1995 Ebola ¦ 2008 Marburg ¦ 2014 Ebola ¦ 2019 Lassa

In Afrika zijn de afgelopen dertig jaar diverse uitbraken geweest van hemorragische koorts.
Dit is een zeer gevaarlijke infectieziekte veroorzaakt door virussen, zoals ebola, marburg en lassa.

Meningokokkenuitbraken

1997 Men C ¦ 2000 Men W ¦ 2001 Men C ¦ 2018 Men W

Meningokokkenbacteriën steken regelmatig de kop op. Ze kunnen bij infectie zeer ernstige ziekten veroorzaken, zoals hersenvliesontsteking of een bloedvergiftiging.
Hiervoor moeten we steeds nieuwe vaccins ontwikkelen.

Kinderziekten

1996 Kinkhoest ¦ 1999 Mazelen ¦ 2004 Rodehond ¦ 2013 Mazelen

Kinkhoest (pertussis), mazelen en rodehond zijn kinderziekten veroorzaakt door een bacterie (kinkhoest) of virus (mazelen en rodehond).
Een Rijksvaccinatieprogramma voor jonge kinderen beschermt tegen uitbraken.

Infectieziekten bij risicogroepen

2007 LGV ¦ 2012 Men C ¦ 2022 Mpox

Infecties kunnen zich ook verspreiden binnen bepaalde risicogroepen, bijvoorbeeld via seksueel contact.
Voorbeelden van crises zijn die van LGV (chlamydia-virusvariant), Men C (meningokok-bacterie) en het meest recent Mpox (mpox-virus).

Crises door menselijke activiteiten

1999 Legionella ¦ 2006 MRSA (varkens) ¦ 2007-2011 Q-koorts 

Crises kunnen ook het gevolg zijn van menselijke activiteiten. Zo werd de legionellabacterie, die veteranenziekte veroorzaakt, in 1999 verspreid via een bubbelbad bij het evenement de West-Friese Flora. Ook het houden van dieren kan leiden tot uitbraken.
Veegerelateerde - MRSA, een variant van de bekende ‘ziekenhuisbacterie MRSA” bleek zich in 2006 via varkens te kunnen verspreiden en de Coxiella burnetii-bacterie, veroorzaker van Q-koorts, verspreidde zich tussen 2007 en 2011 via geiten.

Influenza-infecties

1997 Griep ¦ 2003 Griep ¦ 2009 Griep

De griep wordt veroorzaakt door influenzavirussen. Af en toe slaan deze sterker toe dan gemiddeld, omdat de influenzavirussen voortdurend veranderen.
Soms is een influenza-uitbraak, veroorzaakt door een nieuwe variant, zelfs in staat om tot een pandemie uit te groeien, zoals in 2009 met de Mexicaanse griep.
Het risico van een influenzapandemie is continue aanwezig.

Corona-infecties

2003 SARS ¦ 2013 MERS ¦ 2020 COVID

Nieuwe, tot dan onbekende, coronavirussen zoals SARS, MERS en COVID veroorzaken luchtweginfecties. Na serieuze uitbraken in 2003 (SARS) en 2013 (MERS) bleek in 2020 met COVID-19 hoe ingrijpend een pandemie kan zijn. ←

↑