Gemiddeld 7 jaar korter leven en 15 jaar in mindere gezondheid. Dat is de harde realiteit voor een deel van onze landgenoten. Die kloof is onwenselijk voor de samenleving en zeker ook voor ZonMw. Onze missie is: met kennis werken aan een goede gezondheid… voor iedereen. Het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen ziet ZonMw daarom als een maatschappelijke opgave, waaraan we met diverse kennisprogramma’s bijdragen. 

ZonMw vindt het belangrijk om dit thema terugkerend onder de aandacht te brengen. Er is in ons land goed zicht op hoe groot de sociaaleconomische gezondheidsverschillen zijn en welke gevolgen ze hebben. De duidelijke onderzoeksgegevens hierover maken we tastbaar en brengen we onder de aandacht bij beleidsmakers en politici. Dat resoneert duidelijk, zoals is te zien aan de toegenomen aandacht voor armoede als factor bij gezondheidsverschillen. 

Dat het probleem goed in kaart is gebracht, betekent nog niet dat we meteen de juiste oplossingen hebben. ZonMw ondersteunt onderzoek naar werkende aanpakken, maar er is geen silver bullet. Gezondheidsverschillen zijn een taai vraagstuk. Het gaat over multi-problematiek: schulden, stress door armoede, een slecht geïsoleerde woning, een ongezonde leefomgeving met een slecht voedselaanbod…noem maar op. Om echt het verschil te maken zijn op veel terreinen veranderingen nodig. 

Het wordt wel steeds duidelijker aan welke criteria werkende aanpakken moeten voldoen. Adviesorganen zoals de Sociaal-Economische Raad (SER) en de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) zijn recent ook met heldere adviezen gekomen. Zo wijst RVS-lid Erik Dannenberg in deze Impuls op het belang van een integrale, gebiedsgerichte aanpak met een lange adem. Dat ligt in lijn met wat ZonMw op dit thema doet.

Het ontwikkelen van werkende, met kennis onderbouwde, en bewezen aanpakken dat is waar ZonMw van is. Een mooi voorbeeld vind ik een project rond therapietrouw bij geneesmiddelengebruik via veel betere communicatie. Dit is gestart in een apotheek in de Utrechtse wijk Kanaleneiland. Deze bewezen aanpak wordt in een vervolgproject verder verspreid, gericht op duurzame toepassing in apotheken in andere wijken. 

Een ander voorbeeld is Screening the neighbourhoods, een inspirerend project in de Haagse Schilderswijk dat ik onlangs heb bezocht. Vrouwen met een migratieachtergrond stimuleren andere vrouwen uit hun wijk om het bevolkingsonderzoek borstkanker te doen. Zij trainen weer anderen om ook trainer te worden. Met dit project stimuleren we vroegtijdige opsporing van kanker en tegelijk empowerment bij vrouwen. 

ZonMw werkt ook aan programmalijnen die tot doel hebben de leefomgeving gezonder te maken. Deze richten zich op wijken waar dit het meeste nodig is. De kunst is dan niet van bovenaf te vertellen wat goed is, maar de wijkbewoners hun eigen oplossingen te laten aandragen. Dan wordt zo’n oplossing van henzelf. Bij zulke programma’s stellen we altijd als eis dat ervaringsdeskundigen een substantiële inbreng hebben. In dit magazine vertellen Gera Nagelhout en Latifa Abidi hoe je dat op een goede manier doet. Naast wetenschappelijke en professionele kennis, hebben we ervaringskennis keihard nodig. We willen een brede groep ervaringsdeskundigen bereiken, inclusief mensen die minder mondig zijn. Hun inbreng is waardevol, bijvoorbeeld om tot aanpakken te komen die aansluiten op wat mensen werkelijk nodig hebben. Als je in deze wijken onderzoeksmoeheid wilt voorkomen, moet je impact maken. Dat is waar je ons op mag aanspreken. Wij leveren de inzichten en onderbouwing voor een effectieve aanpak, zodat ‘een goede gezondheid voor iedereen’ dichterbij komt.  ←

Veel leesplezier,

Véronique Timmerhuis ¦ directeur ZonMw