De gezonde inrichting van onze leefomgeving staat in ons drukke land onder druk. Schone lucht, schoon water, stilte, natuur en groen zijn steeds schaarser aan het worden. Dat is iets om serieus te nemen. Want onze leefomgeving heeft invloed op hoe gezond wij zijn. Ongeveer 70 procent van de ziektelast door chronische ziekten wordt door omgevingsfactoren – voeding, lucht sociale interacties en levensstijlkeuzes – bepaald, denkt de Utrechtse hoogleraar Roel Vermeulen. Volgens hem moeten we opschieten. Met de huidige opgaven qua duurzaamheid, gezondheid en woningvoorraad is dit hét moment om het verschil te maken, zegt hij in deze Impuls.

Actiever beschermen

Daar lijkt ook wel draagvlak voor. Gezonde leefomgeving is een thema dat leeft. Dat blijkt wel uit de discussies over de uitstoot van bedrijven zoals Tata Steel en Chemours. Als gevolg daarvan heeft de Onderzoeksraad voor Veiligheid erop gewezen dat de overheid de gezondheid van omwonenden van industriële bedrijven actiever dient te beschermen.

De landelijke overheid maakt serieus werk van het gezonder maken van de leefomgeving en het bevorderen van gezond gedrag, bijvoorbeeld een gezonde leefstijl. Met de Omgevingswet heeft zij de lokale politiek meer ruimte gegeven om gezondheid mee te wegen in ruimtelijk beleid. En met het Integraal Zorg Akkoord, het Sportakkoord II en het Gezond en Actief Leven Akkoord investeert ze in lokale initiatieven om de leefomgeving gezonder te maken. De overheid beseft dus dat er grote kansen liggen om het welbevinden te verhogen, de ziektelast te verlagen en de zorgkosten te beteugelen.

Gezondheidsverschillen

Lastig is dat we nog veel niet weten over de relatie tussen omgevingsfactoren en gezondheid. Daar komt bij dat er erg veel van deze factoren zijn. De vraag rijst: waar moeten we op focussen? GGD-coryfee Sjaak de Gouw geeft daarop een antwoord. Hij pleit in het artikel ‘de dialoog’ voor een focus op het verbeteren van de leefomgeving in wijken met gezondheidsachterstanden. Daar is ook alle reden voor. Want na gebrek aan bestaanszekerheid is, volgens de WHO, de leefomgeving met 29 procent de belangrijkste oorzaak van gezondheidsverschillen.

Ook bij ZonMw beseffen we dat dit brede thema focus vraagt. Het is één van de actuele maatschappelijk opgaven waar ZonMw zich op richt. We maken inzichtelijk welke programma’s een bijdrage leveren, stemmen de activiteiten op elkaar af en brengen kennis en organisaties samen. Dit zorgt voor een extra impuls, evenals het programma Gezonde Leefomgeving dat we samen met het RIVM uitvoeren. Zo zorgen we ervoor dat de gezonde leefomgeving de blijvende onverdeelde aandacht krijgt die het verdient. ←

Mariëlle Snijders ¦ directeur programma’s ZonMw