Artificiële Intelligentie ontwikkelt zich zeer snel. Deze technologie gaat onherroepelijk een nieuwe golf van verandering en vernieuwing veroorzaken. Het enthousiasme hierover is enorm, ook in de gezondheidszorg- en welzijnssector. Ik denk dat het reëel is om veel impact van AI te verwachten.

In deze Impuls komen veelbelovende voorbeelden voorbij. U leest over wat er nu al gebeurt in de ontwikkeling en -benutting van AI-kennis en wat er nog kan plaatsvinden. Zoals de AI die het UMCG van RvB-lid Stephanie Klein-Nagelvoort gebruikt om samenvattingen te maken van patiëntendossiers (zie: Dialoog). Of de AI van hoogleraar Geert Litjens (zie: Reportage) van het Radboudumc, die de belofte in zich herbergt dat we straks alle beschikbare diagnostiek – scans, weefselanalyses, bloedwaarden, klinische chemische-uitslagen en genetische informatie – van een prostaatkankerpatiënt tegelijk kunnen analyseren.

Hoopvol verhaal

Het enthousiasme over de potentiële waarde van deze technologie voor gezondheidszorg en welzijn is begrijpelijk. Zeker ook omdat AI ons oplossingen belooft voor de grote en hardnekkige problemen van schaarste, betaalbaarheid en toegankelijkheid.

We geloven graag in het hoopvolle verhaal van AI als verlosser, maar deze nieuwe technologie vraagt een zorgvuldige begeleiding en implementatie. Ook de risico’s van AI stellen ons voor een uitdaging. Zo zijn er zorgen over discriminatie, verlies van autonomie en de inbreuk op de privacy. AI heeft veel, vaak gevoelige, data nodig om het algoritme te trainen. Je wilt weten hoe je binnen ethische en juridische kaders blijft. Met de risico’s van AI kunnen we niet licht omgaan. We werken in een publieke sector met de gevoeligste data aan de grootste menselijke waarde: gezondheid. We willen niet dat patiëntengegevens in verkeerde handen vallen of dat systemen worden getraind met eenzijdige datasets, wat mogelijk gezondheidsverschillen vergroot. Ook willen we niet dat algoritmes verkeerde diagnoses stellen.

Dé vraag is: hoe passen we AI toe zodat onze sector er echt beter van wordt? Wat is ervoor nodig om het waardevol in te zetten in de praktijk? Welke kennis moeten we daarvoor opdoen en inzetten? Dat zijn typische kwesties voor ZonMw. Wij hebben een rol in het vergroten van kennis én het toepassen van innovaties in de zorgpraktijk. We gaan na welke kennis noodzakelijk is om AI in de praktijk zorgvuldig te gebruiken. Dat kan kennis zijn over hoe je met deze technologie betere diagnoses kunt stellen. Maar dat gaat ook over: wat is ervoor nodig om AI te organiseren? Daarvoor moet bijvoorbeeld beeldherkenning worden getraind met data. Welke ethische vragen roept dat op?

Signalement over AI

Ons signalement over AI en de zorg, dat binnenkort verschijnt, geeft aan dat deze technologie van grote waarde kan worden. Onze grootste uitdaging is om het zorgvuldig te begeleiden in de context van gezondheidszorg en welzijn. We zullen AI-oplossingen voorbij de ‘valley of death’ moeten helpen en deze ondersteunen naar een zo waardevol mogelijke toepassing in de zorgpraktijk. ZonMw zal er scherp op letten of dit op veilige en verantwoorde wijze gebeurt. Laten we deze opdracht vol enthousiasme en verantwoordelijkheidsgevoel op ons nemen.  ←

Merik Seven ¦ directeur programma's ZonMw