Dementie

In gesprek met commissievoorzitter Jet Bussemaker  en directeur ZonMw Véronique Timmerhuis

Foto links: Jet Bussemaker (Peter van Beek),
rechts: Véronique Timmerhuis: (Arenda Oomen)

Samenwerking biedt vruchtbare basis

Via het Onderzoeksprogramma Dementie vindt de grootste krachtenbundeling plaats in het veld van dementie die we in Nederland kennen. Dit ZonMw-programma financiert 10 jaar lang grote onderzoeksconsortia en is inmiddels 3 jaar onderweg. Voorzitter van de programmacommissie Jet Bussemaker en ZonMw-directeur Véronique Timmerhuis geven een tussentijdse update.

Tekst: Martine de Wit

Samenwerking en samenhang in het dementieonderzoek

Het Onderzoeksprogramma Dementie (zie kader) heeft als doel om met kennisontwikkeling dementie in de toekomst beter te kunnen diagnosticeren, behandelen en zelfs voorkomen. Bussemaker en Timmerhuis zijn enthousiast over een belangrijk tussentijds resultaat van het programma: meer samenhang in het dementieonderzoek. Timmerhuis: ‘Dat was ook de doelstelling van deze fase: veel meer samenhang en samenwerking tot stand brengen tussen onderzoekers en kennisinstellingen in Nederland. Juist ook om internationaal sterker te staan.’ In zo’n groot programma kan ZonMw haar verbindende rol goed spelen. ‘Alleen in samenwerking en samenhang kunnen onderzoekers écht werken in het belang van patiënten en naasten. Er is nu een goede eerste aanzet gegeven voor verbinding van het hele landschap.’

Perspectieven op dementie verbinden

In onderzoek rond dementie wordt vaak gedacht vanuit 2 lijnen, constateerde adviesbureau AEF (zie kader). ‘Het gaat om onderzoek naar de genezing en het voorkomen van dementie, tegenover onderzoek naar zo goed mogelijk leven met dementie’, licht Bussemaker toe. ‘Gedurende de looptijd van dit programma zullen we er niet in slagen dementie te genezen. Daarom is het heel belangrijk dat we die 2 lijnen veel meer bij elkaar brengen.’ Timmerhuis vult aan: ‘In dit ZonMw-programma stimuleren we juist de verbinding tussen die 2 perspectieven. Met gebundelde krachten kun je werken aan oplossingen voor dementie nu én in de toekomst.’

Grotere rol voor hbo en mbo

Wat bij de integratie van de 2 lijnen gaat helpen, is een ander advies uit het rapport. Namelijk het uitbreiden van de samenwerking met kennisleveranciers uit het hoger- en middelbaar beroepsonderwijs, hbo en mbo. Hun onderzoek is praktijkgerichter dan universitair onderzoek, met focus op vragen van zorgprofessionals en de directe toepassing van resultaten in de zorg. Bussemaker: ‘Als commissie hameren we al langer op de noodzaak voor samenwerking met hbo- en mbo-instellingen.

Dit onderzoek bij hbo- en mbo-instellingen staat vaak nog in de kinderschoenen. Terwijl die partijen cruciaal zijn voor onderzoek naar leven met dementie. Zij leiden verpleegkundigen en verzorgenden op, en ook veel anderen die professioneel gezien in contact komen met mensen met dementie en hun mantelzorgers. Daarom hebben we aparte subsidieoproepen voor mbo en hbo op de planning staan. De volgende stap is om mbo, hbo en wo tot samenwerking te stimuleren. Eerst in opleiden en onderzoeken, en vervolgens ook in de praktijk.’

Breder dan zorg en sociaal domein?

ZonMw initieerde ook een verkennend onderzoek naar practoraten en de bijbehorende kennis-, onderzoeks- en innovatie-infrastructuur. Dit gaat in op de mogelijkheden en kansen om de rol van practoraten in het dementieveld te versterken. ‘Zo richt het Albeda College nu een practoraat op rond dementieonderzoek waarbij ook kappers- en retailopleidingen betrokken worden. Ook mensen in de dienstensector kan je opleiden in de omgang met mensen met dementie (zie het interview met Ada ter Maten op blz. 30, red.), en vervolgens onderzoek doen naar wat werkt. Idealiter kun je er zo voor zorgen dat straks iedereen in de samenleving basisvaardigheden heeft in het omgaan met mensen met dementie.’

Toekomst- én handelingsperspectief creëren

ZonMw-directeur Timmerhuis volgt deze ontwikkelingen in het onderzoeks- en werkveld op de voet. Verheugd ziet zij dat het dementieprogramma steeds meer functioneert als een platform waar mensen bij elkaar komen en elkaar inspireren. ‘Dán komt de energie vrij, dán gaat het stromen en dán komt die intrinsieke motivatie om samen verder te gaan,’ legt zij uit. ‘Ik zie het dan ook als een belangrijke opgave voor deze tweede fase: dat consortia nadenken over het verankeren van de ingezette beweging.’ Bussemaker vult aan: ‘En dat hoeft niet alleen binnen een zorgcontext of de kaders van een onderzoeksprogramma te zijn. Dat kan bijvoorbeeld ook in de context van een regio.’ ←

↑