AI-signalement

De hoeveelheid AI-initiatieven in de zorg is indrukwekkend. Tegelijk zijn die initiatieven erg versnipperd. Merik Seven pleit voor het opstellen van een kennisagenda als onderdeel van een nationale AI-strategie, gericht op de zorg. Het AI-signalement van ZonMw is een belangrijke bouwsteen voor deze kennisagenda.

Tekst: Jasper Enklaar ¦ Fotografie: ZonMw en ANP

Voorjaar 2025 publiceerde ZonMw het signalement Toekomstbestendige zorg met AI. Merik Seven, directeur programma’s van ZonMw, gaf de opdracht voor het opstellen van dit signalement. ‘AI is een krachtige technologie met grote potentie om de zorg daadwerkelijk te helpen te transformeren, zegt hij. ‘Er gebeurt heel veel, maar om dat potentieel te verzilveren, daar valt nog heel wat te winnen.’

Het onafhankelijke signalement analyseert de huidige situatie en geeft een aantal aanbevelingen voor optimale ontwikkeling, implementatie en opschaling van AI in de zorg. Zo signaleert het rapport 6 kennishiaten. Bijvoorbeeld over de validatie van AI-modellen, ethische vraagstukken, en de AI-readiness van zorgorganisaties. In een eerder artikel in Impuls over de belofte van AI zei Pieter Jeekel, voorzitter van de begeleidingscommissie van het AI-Signalement: ‘Hiermee kunnen we veel beter kijken […] waar we op moeten inzetten om dit verder te brengen.’

Uitdagende obstakels

Het signalement beschrijft het huidige AI-landschap en vooral de gebieden die de meeste ondersteuning nodig hebben als het gaat om kennisontwikkeling, -benutting en -infrastructuur. Volgens het rapport ‘is het kennis- en innovatie-ecosysteem niet optimaal ingericht’ en zijn er veel ‘uitdagende obstakels’ voor effectieve ontwikkeling en implementatie. ‘Er zijn nogal wat witte vlekken’, concludeert Seven dan ook. ‘Als ZonMw kunnen we met gerichte subsidies een bijdrage leveren aan de transformatie in de zorg en aan het gericht inzetten van deze technologie. Met het signalement kunnen we in gesprek gaan met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en andere betrokken partijen om programma’s te ontwikkelen gericht op de juiste AI-ontwikkelingsgebieden.’ 

Verenigd veld

In maart 2025 nam toenmalig minister Fleur Agema van VWS het signalement enthousiast in ontvangst. Op de door dat ministerie georganiseerde Zorgtop van 2 juni 2025 kondigde ze aan 800 miljoen euro beschikbaar te willen stellen voor AI in de zorg. Alle seinen op groen, leek het. Maar een dag later viel het kabinet. ‘Inmiddels is op 8 september jl. het AZWA ondertekend, waarin afspraken zijn gemaakt over de inzet van generatieve en diagnostische AI. Een van de afspraken is het opstellen van een gezamenlijke AI-aanpak binnen drie maanden – een aanbeveling die ook in het AI-signalement werd gedaan. Daarnaast startte VWS het programma Realisatie AI in de zorg; wij kijken ernaar uit aan dit alles mee te werken.’

Kennisagenda opstellen

De eerste opdracht, volgens Seven, is om samen met het veld een kennisagenda op te stellen. ‘Dit signalement is een aanzet, maar er moet meer gebeuren. Nu moeten we die kennisagenda scherp krijgen, want die gaat de prioriteit aangeven van wat de echte vragen zijn: wat is het knelpunt, wat kunnen we hieraan doen en hoe gaan we het doen?’

Het is volgens Seven de verantwoordelijkheid van het veld om zichzelf te organiseren, met elkaar te bepalen wat nodig is en wie wat doet. ‘Als we dat hebben, dan kunnen we met elkaar en met de departementen in gesprek gaan.’

Net als bij andere innovatieve technologieën moet deze aanpak leiden tot een doorlopende cyclus van onderzoeken, ontwikkelen, implementeren en opschalen. ‘De machine moet gaan lopen. Nu is het nog steeds een haperende machine. Daarom zetten we die kennishiaten op de agenda, zodat ZonMw daar een strategie en programma’s voor kan ontwikkelen. Dat doen we samen met andere partijen, vanuit een visie en een plan, zodat het niet allemaal losse stukjes zijn. Want gericht financieren en stimuleren is echt noodzakelijk. ←

↑

Lees meer op de AI-pagina op de ZonMw website.