Maatschappelijke diensttijd

Jezelf ontwikkelen en tegelijk iets goeds doen voor de samenleving. Hoe mooi is dat? Steeds meer jongeren grijpen die kans tijdens de maatschappelijke diensttijd (MDT), waar ZonMw mede vorm aan gaf. Een mooi voorbeeld is het Friese MDT-project ‘Zoek het uit!’. Het draagt succesvol bij aan talentontwikkeling van jongeren én aan diverse beleidsthema’s die spelen in de regio.

Tekst: Ger Dreijer

Volwassen worden kan best lastig zijn. In de leeftijd van 12 tot 30 jaar verandert er veel. Je moet al vroeg een opleiding of beroep kiezen, terwijl je nog nauwelijks weet wie je bent en wat je talenten zijn. Soms komen daar nog lastige situaties bij.  Zoals bij Jamie (24 jaar): ‘Thuis had ik het zwaar. In mijn vrije tijd maakte ik daarom liever lol en geen huiswerk. Vlak voor mijn eindexamen moest ik een vervolgopleiding kiezen. Mede door de situatie thuis, had ik daar nog nooit over nagedacht. Ik koos toen maar voor de koksopleiding, net als mijn vrienden. Het bleek niets voor mij. Ik spijbelde steeds vaker en uiteindelijk ging ik helemaal niet meer naar school. Daarna probeerde ik nog 2 opleidingen, maar ook die sloten niet aan. Ik werd er depressief van en wist niet meer wat ik kon doen in mijn leven, terwijl ik zo graag verder wilde. En toen kwam MDT op mijn pad.’

Bont gezelschap

MDT is een programma dat jongeren van 12 tot 30 jaar de kans biedt om gedurende een aantal weken tot maanden hun talenten te ontwikkelen, mensen te ontmoeten buiten hun leefwereld en iets te doen voor een ander en/of de samenleving. In heel Nederland kunnen jongeren inmiddels aan een MDT-project meedoen.

Wietske de Koe is de projectleider van het Friese MDT­-project ‘Zoek het uit!’ en legt uit hoe het werkt en wat het oplevert. ‘Iedere MDT is gebaseerd op 3 pijlers: talentontwikkeling, nieuwe mensen ontmoeten en iets doen voor een ander en/of de samenleving. Binnen ons project bieden we jongeren de intensieve variant. Dit betekent dat ze een traject volgen van 320 uur in een halfjaar, verdeeld over  3 dagen per week. Wij richten ons op de groep jongeren van 16 tot 27 jaar die momenteel niet naar school gaan, dreigen uit te vallen of geen werk hebben.’

‘De deelnemende jongeren vormen een bont gezelschap met uiteenlopende leeftijden, achtergronden, opleidingen, niveaus en uitdagingen. Zij leren met en van elkaar en ­krijgen zodoende ook meer begrip voor elkaar. De één oriënteert zich tijdens een tussenjaar op wat de vervolg­stap moet zijn, de ander viel uit op school en weer andere ­jongeren werken aan mentale gezondheid. Juist die variatie is waardevol, zowel voor de jongeren als voor de deel­nemende bedrijven, zorgteams van scholen, wijkteams, gemeenten tot aan de ggz’, meent De Koe.

Talentcoach

Met uiteenlopende activiteiten gaan de jongeren aan de slag. Bij MDT | Zoek het uit! is het doel precies wat de titel zegt: de jongere zoekt uit welke vervolgstap te zetten. Met intensieve begeleiding zoeken de jongeren samen met de coaches uit wat ze kunnen, welke studie- en beroepsmogelijkheden er zijn, hoe ze hun sociale netwerk uitbreiden en hoe ze van betekenis kunnen zijn voor anderen.  De Koe: ‘Eerst volgen de jongeren workshops over bijvoorbeeld samenwerken, plannen, weerbaarheid, grenzen stellen, stevig staan in een groep, noem maar op. Dat zijn vaste onderdelen. Daarna kiezen ze hun persoonlijke coach en individuele traject. Dan gaan ze onder andere in gesprek met een talentcoach.’

Economische bijdrage

Een belangrijk onderdeel van de MDT-trajecten zijn de bedrijfsbezoeken en MDT-acties. Tijdens de bezoeken aan bedrijven ontdekken de jongeren wat de organisaties eigenlijk doen, wie er werken, welke opleiding je ervoor nodig hebt en of het iets voor hen is om er te werken.

De Koe: ‘Dat inspireert om een volgende stap te zetten. Maar nog leuker is dat ze ook beleven wat er mogelijk is bij verschillende bedrijven en organisaties. Want het blijft niet alleen bij kijken. De jongeren draaien hier en daar ook een paar dagen mee, om zo hun passie te vinden.’  De bedrijven zijn enthousiast. ‘Ze krijgen een verfrissende blik op hun werk en processen. De MDT helpt hen om te ontdekken hoe ze zich meer op jongeren kunnen richten. Zo leerde een museum hoe ze jongeren beter kunnen bereiken en boeien. Het project draagt dus economisch bij, ook doordat bedrijven via ons mogelijk toekomstig personeel ontmoeten. Omgekeerd zien de jongeren wat voor aantrekkelijk werk Friesland te bieden heeft. En dat stimuleert hen hopelijk om in de regio te blijven.’

Zelf acties bedenken

Daarnaast doen de jongeren mee aan maatschappelijke acties, zoals bij Skjinwetter (schoon water), waar ze helpen zwerfvuil uit het water te vissen. En ze bedenken zelf MDT-acties. ‘Zo wilden een aantal jongeren in de bossen van Staatsbosbeheer aan de slag. Hun idee was te gaan zagen en dood hout op te ruimen, om zo ruimte te maken voor nieuwe aanwas van planten’, vervolgt De Koe. ‘Dat regelen we dan. Of ze schrijven kerstkaarten aan mensen in verzorgingshuizen. Laatst kregen ze het idee om goodiebags te maken voor daklozen en een keer voor ze te koken. Met al die acties ervaren de jongeren dat ze van betekenis zijn. En ze dragen iets bij aan de maatschappij.’

Domeinoverstijgend werken

Niet alleen jongeren en bedrijven hebben baat bij MDT. Doordat het onder regie van de gemeente wordt uitgevoerd, draagt het bij aan domeinoverstijgend werken binnen de gemeente. Zo is er een verbinding met de beleidsdomeinen Sociaal Domein, Zorg, Onderwijs, Jeugd en Werk.

De Koe: ‘De uiteenlopende behoeften en situaties van de jongeren staan centraal. Die los je niet op binnen één ambtelijke koker. Bij ons MDT-project gaat het onder meer over thuiszitters, voortijdig schoolverlaters, jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt en eenzaamheid bij jongeren. Maar het gaat ook over het verbeteren van de mentale gezondheid, leefbaarheid en sociale cohesie. Zodoende draagt MDT bij aan een domeinoverstijgende aanpak op die thema’s.’

‘De ggz verwijst regelmatig jongvolwassenen naar ons. Zij experimenteren na hun therapie hier veilig met het zetten van verdere stappen: weer durven reizen, bijvoorbeeld. Dat lukt dan doordat ze dat samen met een maatje doen.’ Ze ziet ook hoe de eenzaamheid van jongeren vermindert. ‘Ze komen veelal met een klein sociaal netwerk bij ons binnen en vergroten dat hier doordat ze veel andere jongeren met uiteenlopende achtergronden ontmoeten.’

Jezelf op nummer 1 zetten

Het Friese MDT-programma is een succes: 70% van de deelnemende jongeren volgt na afloop een opleiding of doet (vrijwilligers)werk van meer dan 8 uur in de week. Zoals ook Jamie met MDT zijn pad vond: ‘Ik leer nu mijzelf op nummer 1 te zetten en mijn grenzen aan te geven. Zo heb ik minder stress en meer energie. Ik word nu beloond als ik mijn grenzen aangeef. Door MDT kwam ik erachter dat ik beter eerst aan mijzelf kon werken, dan weer met een opleiding te starten. Nu ben ik zover dat ik met een opleiding kan beginnen die bij me past.’

Op deze manier helpt MDT vele jongeren hun draai te vinden. Eén van de mooiste voorbeelden vindt De Koe dat van Amber. Na 3 jaar thuiszitten volgt Amber nu met plezier en succes een mbo-opleiding. ‘Tijdens haar eerste jaar moest ze een snuffelstage volgen. Die deed ze nog voorzichtig onder begeleiding van haar MDT-coach, omdat ze zich dan veiliger voelde. Maar binnenkort start ze vol zelfvertrouwen een buitenlandstage.’

MDT en ZonMw

Vanuit het Regeerakkoord 2017-2021 kreeg ZonMw opdracht om vorm en inhoud te geven aan de maatschappelijke diensttijd, door er in proeftuinen mee te experimenteren. Vanuit de input van jongeren, de ervaringen uit de proeftuinen en de gegevens uit het centrale onderzoek dat met alle projecten meeloopt, kwamen de uiteindelijke beleidskaders van MDT tot stand. De focus ligt nu op opschaling, om elke jongere in Nederland een passende en kwalitatief goede MDT aan te kunnen bieden. Meer informatie is te vinden op:
https://www.zonmw.nl/nl/programma/actieprogramma-maatschappelijke-diensttijd.

Regelmatig zijn subsidiemogelijkheden voor het opzetten van een MDT-project. Meer informatie hierover is te vinden op:  https://organisaties.doemeemetmdt.nl/. Daarnaast heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ZonMw gevraagd om een programmavoorstel te ontwikkelen met als belangrijkste onderwerpen intensivering regionale samenwerking, kennisbenutting en verduurzaming. ←

↑