Biologe Debby Weijers staat aan het roer van Stichting Proefdiervrij. Vanaf 2009 is Proefdiervrij betrokken bij het ZonMw-programma Meer Kennis met Minder Dieren (MKMD), waaraan het substantiële financiële middelen levert. Weijers is ook lid van de MKMD-programmacommissie. Hoe ziet zij de toekomst als het gaat om onderzoek en het gebruik van proefdieren?

‘Er wordt ontzettend veel ontwikkeld op het gebied van proefdiervrije innovaties: manieren van onderzoek zonder proefdieren. Dat is positief. Tegelijkertijd gebruiken we in Nederland zo’n half miljoen proefdieren per jaar. Dit aantal is al zo’n 15 jaar hetzelfde gebleven. Dus we zijn er nog lang niet. 

Vertaalslag

Bij proefdiervrije innovaties gebruik je als onderzoeker bijvoorbeeld menselijke cellen of weefsels om iets te testen. Zo kunnen onderzoekers al goed een “lever” nabootsen, waarmee ze het effect van een medicijn op dit orgaan bestuderen. Maar een lever functioneert normaal gesproken natuurlijk in een systeem: het menselijk lichaam. Eigenlijk wil je weten wat een medicijn met het hele lichaam doet. Dit is een van de redenen dat vaak nog gekozen wordt voor dierproeven. Of uit gewoonte. Of omdat de goede, gevalideerde alternatieven voor dierproeven onbekend zijn. Zo is er bijvoorbeeld de monoycte-activatietest, waarbij menselijke afweercellen buiten het lichaam gebruikt worden om geneesmiddelen op te testen. Als we de vertaalslag vanuit een proefdiervrij model naar de mens met voldoende zekerheid kunnen maken, dan zijn we er. Ik heb het gevoel dat het weleens heel snel kan gaan. Ook dankzij kunstmatige intelligentie, waarmee we hopelijk betere voorspellingen kunnen doen.’

Nieuwe norm

‘Naast het financieren van onderzoek is het belangrijk dat ZonMw en Stichting Proefdiervrij samen kennis verspreiden in de wetenschap, politiek, industrie en richting regelgevende instanties. En dat we het daadwerkelijk toepassen van proefdiervrije modellen stimuleren. In de volgende projectfase van MKMD, die loopt van 2024-2028, zetten we daar sterker op in.  Hopelijk leidt dit ertoe dat in 2030 proefdiervrij onderzoek absoluut de norm is en dat ook wordt vastgelegd in regelgeving. Waardoor het gebruik van proefdieren eindelijk afneemt.’ ←

Tekst: Femke van den Berg ¦ Fotografie: Studio Oostrum