Het wordt steeds moeilijker om de groeiende zorgvraag bij te benen. De druk op zorgprofessionals neemt toe. Als we zorg toegankelijk en betaalbaar willen houden, kunnen we niet op dezelfde manier blijven doorgaan. Dan zullen we ons meer dan nu moeten richten op wat werkelijk waarde toevoegt. Tegelijk zullen we ook moeten durven stoppen met wat weinig toegevoegde waarde heeft. Daar draait het om bij passende zorg: keuzes maken. Gelukkig kan dat ook. 

We leveren en ‘consumeren’ veel overbodige zorg. Er zit veel lucht in het systeem van medische curatieve zorg, stelt huisarts Bart Meijman in de dialoog in deze Impuls. Er kan volgens hem ‘veel menskracht vrijkomen als we niet alles doen.’ Ook kunnen we veel zorg, die we nu nog leveren, voorkomen. Om met activist Wanda de Kanter te spreken: de duurzaamste zorg is de zorg die we niet hoeven te verlenen.’

Optelsom

Passende zorg is niet nieuw. Het is een optelsom van bestaande bewegingen, zoals ‘samen beslissen’, ‘de juiste zorg op de juiste plek’, ‘waardegedreven zorg’ en ‘de brede benadering van gezondheid’. Iedere zorgprofessional krijgt daar in de praktijk al in meer of mindere mate mee te maken. Wel nieuw is de urgentie om de zorg nóg beter passend te krijgen. Als we nu geen meters gaan maken, loopt ons zorgsysteem vast. 

Passende zorg vraagt veel van ons en vooral van zorgprofessionals. In onze steeds verder gespecialiseerde sector moeten we ons inspannen om het geheel te blijven zien. Als je verder kijkt dan je eigen deelgebied en wat extra tijd neemt, kan dat beter passende zorg opleveren, weet ik uit eigen ervaring als longarts-oncoloog. Een voorbeeld is het stoppen van medicatie en onderzoeken die problemen over 10 jaar moeten voorkomen bij een patiënt met uitgezaaide longkanker. Vaak komt het aan op meer maatwerk in een goed gesprek met patiënten.

Passende zorg vraagt dus om niet alleen in te zoomen op ons specialisme, maar uit te zoomen naar het totaalplaatje van de patiënt. Niet alleen kijken naar onze eigen spreekkamer, maar ook naar de rest van de zorgketen. Dit kan zelfs betekenen dat we over onze eigen schaduw heen moeten stappen; soms is een deel van de zorg die we zelf leveren niet meer passend.

Lerende beweging

De grote vraag is: wie bepaalt welke zorg passend is? Dat is iets wat we samen moeten uitvinden, gelooft speciaal gezant passende zorg bij het ministerie van VWS Jan Kremer. Hij heeft het over een ‘lerende beweging’. ZonMw speelt een mooie rol in het ondersteunen van dat leren. Wij dragen eraan bij dat zorgprofessionals, beleidsmakers en patiënten over de juiste kennis voor dat leren beschikken. 

Om passende zorg-keuzes te maken moeten we veel weten: welke zorg is bewezen effectief, duurzaam en betaalbaar? Hoe kunnen we de keten zo inrichten dat de zorg op de juiste plek terechtkomt? ZonMw helpt bij kennisontwikkeling door diverse vormen van onderzoek, zoals doelmatigheidsonderzoek, te financieren en het opstellen van kennisagenda’s te ondersteunen. Ook helpen we bij kennisbenutting, zoals mooi blijkt uit het interview met Anda Hazelaar. Last but not least stimuleren we samenwerking door partijen bij elkaar te brengen. Mogelijk wordt het zo net iets gemakkelijker om over de eigen schaduw heen te stappen. ←

Josine Quispel ¦ projectleider Passende zorg ZonMw